Şinasi Develi’nin Kaleminden Mersin’deki Cumhuriyet Kutlamaları

229 sayısı yayınlanan ve gururla Genel Yayın Yönetmeni olarak katkı sunmaya çabaladığım İçel Sanat Kulübü dergilerindeki 72 yazısını derlediğim "Şinasi Develi'nin Kaleminden Bize Kalan Anılar" kitabımın 266, 267 ve 268. sayfalarındaki yazıyı aktarmak isterim sizlere. Tam da gününde...

Üst Başlık: Cumhuriyetimizin 10. Yılını Mersin’de Nasıl Kutladık

Alt Başlık: Teşrinievvel, 1933

1933 yılı, Ekim ayını anlatıyor usta. Cumhuriyet'in 10. yılında...

"Ben Ortaokul 2. sınıfa başlayacağım. Ama başlayamadık."

Bu 2 cümleyle başlıyor yazı. Tahmin edersiniz ki, Cumhuriyet'in 10. yılı ile ilgili çok kapsamlı bir çalışma var.

***

Müsaadenizle ustayı okumaya, daha doğrusu dinlemeye ve o günlerin Türkiye'sini, Mersin'ini izlemeye devam edelim dostlar.

"Alışagelmediğimiz bir çalışma var. Marş öğreniyoruz. Düzgün yürüyüş talimleri yapıyoruz. Sergilere gidiyoruz. Yeni açılan Halkevi’nde konferanslar oluyor. Onları izlememiz öneriliyor.

Bütün okul faaliyetimiz, kısa süre sonra kutlayacağımız Cumhuriyet Bayramı’na dönük. Başka seferdekilere benzemeyen bir bayram kutlaması hazırlığı var. Kutlama gününe daha 5 aya yakın zaman var. 11.6.1933’de, Cumhuriyet’in 10. yılının nasıl kutlanacağı hakkında Özel Kanun çıkarılmış. Birçok da kararnameler, talimatnameler, emirnameler.

Kutlama gece ve gündüz 3 gün devam edecek ve hafta tatili uygulanacak. Yani 3 gündüz ve gece, iş yerleri kapalı. Dairelerde mesai yok. Resmi binalar süslenecek, ışıklandırılacak. Her tarafa afişler, levhalar hazırlanıp asılacak. Konferanslar, temsiller verilecek. Sinemalar bedava. Devletin nakil vasıtaları trenler, vapurlar tenzilatlı. Özel Posta Pulları basılacak. En ücra köylere kadar bayrak gönderilecek. Halk kürsüleri kurulacak. Cumhuriyet’imiz anlatılacak.

Yalnız bu kutlama için değil, ilerdeki yıllarda da söylenilebilecek bir marş hazırlanacak ve halka öğretilecek.

Ve daha birçok etkinlik.

Bir de umumi af çıkarılmış. Ziraat Bankası, üzerinde ATATÜRK portresi olan bir madalya bastırmış. Okulda, dersten fazla marş öğrenmekle uğraştığımızı hatırlarım. Ortaokul Müzik hocamız İrfan Bey; geçen ders yılında derslere, Titanic batarken gemi orkestrasının çaldığı müzikle başlardı. Bu yıl öyle değil. Artık, kutlama için özel bestelenmiş, Onuncu Yıl Marşı'mız var. Bu marş; okul dışında, Halkevi'nde, müsait salonlarda halka öğretiliyordu.

1933’de Mersin çok güzeldi, ama küçüktü. Bir saatte, her tarafını gezebilirdiniz.

Bayram; Mersin'de de, 3 gün boyunca gece ve gündüz sürecekti. Birkaç gün önceden cadde ve sokaklar, mağaza ve dükkanlar Türk bayrakları ile donatılmış, birçok resmi ve özel büyük binalar süslenmişti. Evlere de bayrak asılması ve gece fener konulması için halka duyuru yapılmıştı.

Hatırlarım, dışarıdan bayrak temin edememiştik. Annemin elinden dikiş gelirdi, evde kendisi dikti. Belki nizami olmamıştı ama Milli bayrağımızdı. Ayrıca içerisinde mum yanabilen renkli kâğıtlardan yapılmış, üstten basma portatif fenerler satılırdı. O portatif fenerlerden almış ve kutlama süresince, geceleri mütevazi evimizin kapısını renk vererek ışıklandırmıştık.

Kutlamanın bir değişik bölümü de, Halkevi’nin arkasında ayrılan meydanda yapılanlardı. Demir direkler üzerine bazı cisimler monte edilmişti. İçlerinde ne olduğu anlaşılmıyordu. "Kutlama gecesi görürsünüz" deniliyordu. Gerçekten bunun; Cumhuriyet kutlamasına yakışır güzellikte bir hazırlık olduğunu, bayram gecesinin başlamasıyla gördük.

Kutlama gecesi ortalık karardıktan sonra, direklerin üzerindeki kapalı cisim bir nevi alev aldı ve ATATÜRK' ün baş kısmının yavaş yavaş ışıkla aydınlandığını gördük.

O gün 13 yaşındaydım, bugün 93’ündeyim. Aynı hislerle meşbu (dolu) olduğumu belirtirken, mübalağa etmiş değilim."

194. Sayı - Ekim, Kasım 2012 - Sayfa 14, 15

***

Anlattığınız günün üzerinden 90 yıl geçti usta. "Dalya" dedi, sonsuza kadar sürecek Cumhuriyet'imiz 100. yılında.

Aynı hislerle meşbu'yuz ve biz CUMHURİYET, ATATÜRK çocukları; mübalağa etmiyoruz.

Siz kıymetli büyüklerimizden de öğrendiğimiz gibi sonsuza kadar kutlayacağız bu en büyük bayramımızı.

Minnettarız Şinasi DEVELİ.

Minnettarız tüm vatana faydası dokunan Atalarımız.

Minnettarız Mustafa Kemal ATATÜRK...

ve silah, akıl arkadaşları...

Gösterdiğiniz yolda, tuttuğunuz ışıkla, yılmadan yürüyeceğimize ant içeriz.

YAŞASIN CUMHURİYET!