MEHMET MİMAN (Dr. Öğretim üyesi)
Beklenmedik Durumlar Lojistiğinde Risk Yönetimi
Beklenmedik durumlar belirli bir nüfusun güvenliğine ve emniyetine tehdit oluşturan beklenmedik olaylar/krizler (doğal afetler, savaş, terör saldırısı vb.) olarak tanımlanabilir. Lojistiğin temel fonksiyonları doğru materyallerin doğru yerde, doğru zamanda ve doğru şartlarda (4D prensibi) ulaştırmak olarak düşünüldüğünde beklenmedik durum karşısında hem talep hem bunu karşılamaya yönelik materyal arzı belirsizlik içermektedir. Bilimsel literatürde talep ve arzdaki belirsizlikler olasılık dağılımları ile modellenebilirken talep ve arzdaki etkileşimden beklenmedik durumlar sırasında gerçekleştirilmesi amaçlanan operasyonların güvenirliği hesaplanabilmektedir.
Günümüzde yaşanmakta olan iklim değişikliğiyle birlikte beklenmedik durumlar karşısında hazırlıklı olmak her geçen gün daha büyük öneme sahip olmaktadır. Beklenmedik durumlar sırasındaki yönetim kriz yönetimi olarak adlandırılabilirken beklenmedik durumlar ortaya çıkmadan önceki bunlara hazırlık kapsamındaki yönetim faaliyetleri ise risk yönetimi olarak adlandırıla bilinir. Beklenmedik durumlar karşısında kriz yönetimi kaçınılmaz iken bunlara hazırlık (risk yönetimi) ise yöneticilerin ve ilgili paydaşların inisiyatifine bağlı gözükmektedir.
Burada genel olarak karar vericilerin riske karşı tutumlarına göre üç yaklaşımdan bahsedebiliriz. Birinci yaklaşım talep ve arzdaki olasılık etkileşiminden kaynaklanan riski (talep arzdan büyük olup istenilen görev başarılı bir şekilde gerçekleştirememe olasılığı) olduğu gibi kabul eden risk nötral tutumdur. Bu durum geçmişte az sıklıkla gerçekleşebilen beklenmedik durumlar için düşük olasılık değerlerini göz önüne almayı içerir ki analiz için doğru olmayabilir. Diğer bir yaklaşım riskten sakınma tutumu olup var olan olasılığı karar vericinin algılama durumuna göre yükseltip (risk öteleme) analizleri bu şekilde gerçekleştirmeyi içerir ki tedbir açısından nadir gözüken fakat sonuçları önemli olan olaylar için ihtiyatlı bir strateji olabilir. Diğer bir durum ise risk arayan tutum olup riski olduğundan az algılamaktan kaynaklanıp ihmalkâr bir davranış sebebi olarak değerlendirilebilinir.
Beklenmedik durumlar lojistiğinde risk yönetiminde operasyonel üsler için gerekli malzemeler bu durumlardaki belirsizlikle başa çıkabilmek için önceden envanterlerde stoklanarak hazırlık çalışmalarına katkıda sağlar. Gerçekleşme olasılığı az olarak görülse de gerçekleştiği taktirde olumsuz görülebilecek etkileri çok olan olaylar karşısında riskten sakınma yaklaşımı etili olabilir. İlgili okuyucular daha detaylı analizler için yazarın “Modelling and analysis of risk and reliability for a contingency logistics supply chain” adlı makalesine ulaşabilirler.
News
